Arend Jan Boekestijn
over een onrustige wereld
in beweging

Leren van Internationale Studenten

Boekestijn is historicus en voormalig politicus. Hij is veelvuldig op radio en TV én heeft een (vrijwel) dagelijkse podcast met Rob de Wijk, over internationale vraagstukken. En of dat nog niet genoeg is geeft hij ook nog college aan het University College Utrecht. Daarover zegt hij: “Ik leer veel van die internationale studenten. Ik zie hoe verschillende landen verschillende normen meegeven aan de jongeren. Neem bijvoorbeeld de Chinese studenten. Als ik ’s avonds laat in de campusbibliotheek kom, zitten zij daar nog te werken. Die werkethos wordt hen van huis uit meegegeven. Ik probeer hen te leren dat er ook ruimte voor ontspanning moet zijn. Maar zij komen uit een heel andere wereld. Zo hebben we jarenlang een Chinese spion op de campus gehad. Die moest er voor zorgen dat studenten niet zomaar alleen met mij in mijn kamer waren. De reden daarvoor? Ze zouden eens met me van gedachten kunnen wisselen over Xi Jinping of over het politieke beleid in China. een no go voor de Chinese regering. Het laat zien hoe diep de greep van de Chinese staat reikt. Dat neem ik weer mee in het duiden van de informatie die ik vergaar.”

Technologie als motor van macht

De wereld is op dit moment onrustig. Grootmachten zijn bezig de machtsverhoudingen naar zich toe te trekken. Technologie speelt daarbij een grote rol: door de geschiedenis heen is technologische voorsprong bepalend geweest voor wereldhegemonie:

• 19e eeuw: Groot-Brittannië domineerde dankzij de industriële revolutie.

• 20e eeuw: De Verenigde Staten namen de leiding met de data- en informatietechnologie.

• 21e eeuw: kunstmatige intelligentie is de nieuwe sleuteltechnologie. Wie AI het best beheerst, kan de wereldorde domineren.

Focus op grootmachten

De strijd om technologische dominantie bepaalt de wereldorde van morgen. China, de VS, India en Europa zijn de sleutelspelers. Rusland lijkt geen speler meer te zijn, want het land is economisch uitgeput door de oorlog in Oekraïne. Daardoor wordt het mogelijk afhankelijk van China, dat via leningen en investeringen invloed zal uitbreiden – vergelijkbaar met de aanpak van China in Afrika. Boekestijn benadrukt wel steeds dat duurzame economische groei alleen mogelijk is in landen met een rechtsstaat en betrouwbare instituties. Hieronder de sterke en zwakke punten van de 4 sleutelspelers:

Verenigde Staten

• Sterke punten: grote thuismarkt, open kapitaalmarkt, risicobereidheid, jonge bevolking, energieonafhankelijkheid, leidende universiteiten, grootste krijgsmacht.

• Zwakke punten: afhankelijk van China voor kritieke materialen, terugval in technologische dominantie (nog maar in 7 van de 64 kerntechnologieën leidend), enorme staatsschuld.

• Politiek risico: Trump ondermijnt de rechtsstaat en verzwakt internationale allianties zoals de NAVO.

China

• China werkt ondertussen hard aan technologische superioriteit. Het land heeft grote achterstand in chips en semiconductoren, maar weet bestaande technologie efficiënt in te zetten. Van de 64 kritische technologieën die bepalend zijn voor de volgende revolutie, beheerst China er inmiddels 57. De ambitie om wereldleider te worden is dus concreet.

• Sterke punten: controle over 90% van de kritieke grondstoffen, hoge investeringen in R&D, harde werkethiek, grote hoeveelheden data (geen privacywetgeving), leidend in 5G/6G en toepassingen.

• Zwakke punten: geen voorsprong in chips, repressief beleid zonder rechtsstaat, jeugdwerkloosheid, vastgoedcrisis, vergrijzing, voedselafhankelijkheid.

• Risico: mogelijke blokkade van Taiwan, wat direct wereldwijde economische chaos zou veroorzaken. China is kwetsbaar voor olie-import via de Straat van Malakka.

India

• Sterke punten: jonge bevolking, groeiende economie, op weg naar grootste bevolking ter wereld.

• Zwakke punten: corruptie, verzwakkende rechtsstaat onder Modi, spanningen tussen hindoes en moslims.

• Toch blijft India een land met enorme toekomstpotentie, zeker nu bedrijven productie vanuit China naar India verplaatsen.

Europa

• Sterke punten: vaak tweede plaats in kritische technologieën, sterke kennisbasis, unieke innovaties (bijv. chips op basis van licht).

• Zwakke punten: gebrek aan geïntegreerde kapitaalmarkt, verdeeldheid tussen lidstaten, onvoldoende investeringen.

• Kansen: met gezamenlijke actie kan Europa wereldspeler blijven. Samenwerking, Eurobonds en strategische investeringen zijn cruciaal.

Kansen en risico’s voor Nederland en Europa

Europa staat er relatief goed voor, mits er samen wordt opgetrokken. Bedrijven en overheden moeten zich richten op:

• Zelfvoorzienendheid (energie, medicijnen, defensie, strategische voorraden).

• Hightech en verduurzaming (groene waterstof, efficiënte energie, alternatieven voor kritieke materialen).

• Cyberveiligheid en bescherming van infrastructuur.

• Slimmere samenwerking met India, China en andere partners.

• Voorbereiden op een mogelijke breuk met de VS en de zoektocht naar alternatieven voor kritieke grondstoffen.

Conclusie

De strijd om technologische dominantie bepaalt de wereldorde van morgen. China, de VS, India en Europa zijn de sleutelspelers. Europa heeft veel potentie, maar alleen als het als één blok handelt. Voor Nederland en Europese bedrijven liggen de kansen in hightech, energie, defensie en strategische autonomie.

• China werkt hard aan technologische voorsprong, maar blijft afhankelijk van chips en olie-import.

• VS beschikken over markt, universiteiten en militaire macht, maar verliezen terrein in technologie en ondermijnen zichzelf politiek.

• India heeft een jonge bevolking en grote potentie, maar worstelt met corruptie en een verzwakkende rechtsstaat.

• Europa staat vaak tweede in cruciale technologieën en heeft de kans om mee te doen—mits het verenigd investeert in defensie, energie en innovatie.

De boodschap is duidelijk: wie de technologie beheerst, bepaalt de toekomst. 

We danken Arend Jan Boekestijn voor zijn boeiende kijk op de wereldorde, en wijzen u graag op de volgende lezing, op woensdag 12 november.